Zoetermeer is echt een stad tussen de parken

ZOETERMEER - Dat Zoetermeer een nieuwe stad van tenminste 100.000 inwoners zou worden, werd zestig jaar geleden duidelijk. Palenstein was de eerste wijk. In de De la Gardestraat werd op 22 maart 1966 de eerste paal geslagen voor een complex van 348 eengezinswoningen. Op deze historische plek onthulde Arjen van der Burg met wethouder Marijke van der Meer afgelopen zaterdag een informatiebord.

Door Kees van Rongen

Bewoners van het eerste uur zoals de nu 90-jarige heer A. C. Switzar (Voorhamstraat) vertelden zaterdag, dat hij in het water aan de De la Gardestraat nog had leren zwemmen, toen het nog de Palensteinse Polder was zonder al die nieuwbouwwoningen. Ook Mien van der Helm woont samen met haar man Aad al 55 jaar naar haar zin aan het Geuzenpad. Ineke (75) en Herman (79) Buitendijk wonen 51 jaar in een van de eerste woningen. “Maar de familie Berghoef en De Graaf wonen er al vanaf 1967,’ zegt Ineke. “Wel komen steeds meer jonge gezinnen met kinderen naar deze buurt. Het zijn namelijk ruime woningen.”
Arjen van der Burg van de Commissie Historisch Erfgoed: “Het zijn traditioneel gebouwde woningen. Voor die tijd bepaald ruim: 6.10 meter breed, woonkamers van 28 m2 en verder drie slaapkamers, een ruime badkamer, een zolder en een schuurtje. Best prijzige woningen destijds: 154,50 gulden huur per maand. De woningwetwoningen werden in opdracht van de gemeente gebouwd door de aannemers Bontenbal, Groen & Bregman en Rehorst.”

Aanbod van Zoetermeer
“De minister van binnenlandse zaken stuurde op 11 januari 1962 aan de Tweede Kamer de brief over de nieuwe stad naar aanleiding van het aanbod van Zoetermeer om uit te groeien voor de Haagse agglomeratie op 25 oktober 1960,” benadrukt Arjen van der Burg. “Let wel, Zoetermeer had een aanbod gedaan en niet zoals diverse bronnen zeggen: een opdracht gekregen. Stad en Landschap kwam met het plan voor 40.000 inwoners, waarvan ruimte is voor 25.000 Hagenaars en 15.000 voor de eigen inwoners. In de tweede fase kan Wilsveen met 90.000 volgen. De bereidheid van Zoetermeer geeft uiteindelijk de doorslag bij het Rijk voor 100.000 inwoners, omdat dit perspectief biedt aan Zoetermeer.” Noodzakelijk want de woningnood was groot.

Voor Zoetermeer een welkome verrassing. Het oorspronkelijk agrarisch dorp had al wat ervaring met woningbouw. Vanaf 1948 is men gaan bouwen. De nood was hoog. In het uitbreidingsplan zijn vier woonbuurten opgenomen: de Oorlogsheldenbuurt, Oranjebuurt, Zeeheldenbuurt en Schildersbuurt. Later kwam daar de Dichtersbuurt bij. In het pand ’t Nieuwe Huis aan de Dorpsstraat 132 van HGOS is ook de komende tijd nog de tentoonstelling 1945 tot 1962 te zien: ‘Tussen dorp en groeistad’.

Pionierswerk
“Voor Zoetermeer als groeistad was geen scenario. Het was de eerste groeistad van Nederland,” zegt Arjen van der Burg. “Pionierswerk.”
In Palenstein is begonnen met laagbouw aan de De la Gardestraat. De eengezinswoningen, nog steeds erg gewild, zijn in 29 blokken aan weerszijden van de Van Diestlaan en ten noorden van de Osylaan gebouwd. De eerste straten kregen de namen ontleend aan de geuzen, die bij het ontzet van Leiden vanuit Zoetermeer in 1574 een rol speelden. Zo was De la Garde bevelhebber van de voetknechten destijds.
De wijken laten een staalkaart zien van stedenbouwkundige en architectuuropvattingen. “New Town Zoetermeer is ontworpen als een autonome en complete stad,” vertelt Margriet Panman van de gemeente. “Uniek is het compacte stadsontwerp met veel aandacht voor groen. Een brede ceintuur van parken, waarvan de onbebouwde Meerpolder onderdeel uitmaakt. Veel wijk- en buurtgroen en dat maakt van Zoetermeer een stad tussen de parken.”