Zoetermeers referendum over afvalscheiding

Zoetermeer - Op 16 maart gaan we naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Zoetermeerders hebben echter twee stempassen ontvangen. Een pas is voor de gemeenteraad en de ander is voor het raadgevend referendum over de afvalscheiding in Zoetermeer. Hoe zit dat? En waarvoor stemt u?

Door Annemarie de Vries

Bij het referendum kunt u niet op een partij of persoon stemmen. U stemt enkel ja of nee. Dat betekent dat als u ‘ja’ stemt, u instemt met het totale afvalbeleid. Dit beleid bestaat uit de zes punten a tot en met f. Deze punten zijn:
a. De gemeente stopt met het gratis ophalen van grofvuil aan huis. Dit kost €42,00 per keer. Houders van de Zoetermeerpas krijgen korting.
b. Er komt een onderzoek om te kijken wat beter is bronscheiden of nascheiden van PBD (plastic, blik en drinkpakken). Intussen worden geen ondergrondse restafvalcontainers vervangen door PBD containers.
c. Huishoudens die nu een grijze en groene afvalbak van de gemeente hebben krijgen er eentje met een oranje deksel bij voor PBD. Als ze die niet willen kunnen ze die laten ophalen. Hij wordt één keer in de vier weken geleegd.
d. De grijze afvalbakken worden in plaats van om de week nog één keer in de vier weken geleegd. GFT blijft net als nu om de week.
e. De gemeente gaat in de toekomst een bedrag in rekening brengen voor elke keer dat het restafval moet worden opgehaald. Dus hoe meer restafval, hoe meer u betaalt. Voor inwoners die in aanmerking komen voor kwijtschelding van de afvalstoffenheffing komt een aparte regeling. Diftar wordt dit systeem genoemd, (gedifferentieerde afvaltarieven).
f. De gemeente gaat zorgen voor goede communicatie waarom dit nodig is en welk afval waar moet.
De referendumcommissie had geadviseerd de kiezers per onderdeel te laten stemmen. De gemeenteraad heeft op 29 november echter besloten de kiezer wel of niet in te laten stemmen met het totale beleid. “Ben je het met één punt niet eens dan moet je voor jezelf afwegen hoe zwaar dat weegt in je keuze,” legt Danielle Bogdanic, secretaris van de referendumcommissie, uit.

Waarom scheiden?
Op dit moment produceren Zoetermeerders 220 kilo restafval per persoon. Dit moet naar 100 kilo met een tussenstap in 2023 van 160 kilo. Restafval wordt verbrand. PBD afval kan echter worden hergebruikt om er nieuwe verpakkingen van te maken. Van gescheiden GFT afval kan compost en biogas gemaakt worden. Beter voor het milieu dus, want het spaart grondstoffen en levert minder CO2 op in de lucht omdat er minder afval verbrand wordt. Daarnaast zou het een forse besparing op moeten leveren voor de Zoetermeerse portemonnaie, want Zoetermeer hoeft dan minder te betalen voor het verwerken van het afval. Dan zou de afvalstoffenheffing omlaag kunnen.

Referendum
Al in december 2020 ging de Zoetermeerse raad akkoord met het slechts één keer per vier weken ophalen van restafval. Inwoonster Dani Scheffers besloot daarop een referendum aan te vragen en mobiliseerde voldoende mensen om dit van de grond te krijgen. In april ging de gemeenteraad akkoord met een referendum. Een referendumcommissie met deskundigen gaf het referendum vorm in opdracht van de gemeenteraad. De inhoud en wijze van vraagstelling zijn tot stand gekomen in opdracht van de raad en niet van het college. Om deze reden kan wethouder Jakobien Groeneveld, die over het afvalbeleid gaat, ook niet reageren op de inhoud van het referendum.

Rapport enquete en wijkdialogen
Afgelopen maandag werd een rapport van “De Goede Dialoog” overhandigd aan Gemma Smid, voorzitter van Stichting DuurSamen. De Goede Dialoog is een initiatief van Jochem den Dulk, Ton Lammertink en Frans Muijzers. Inderdaad betreft het kandidaten van de partij Goed Zoetermeer. “Maar daar staat dit initiatief helemaal los van,” verzekert Frans Muijzers, “Wij hebben enkel goede en onafhankelijke voorlichting willen geven. We hebben onze mening ten alle tijde voor ons gehouden.” Dit laatste bevestigt ook inwoner en ‘afvalhobbyist’ Peter Vergers, die vanuit interesse zoveel mogelijk onderzoek doet naar afvalscheiding. “We hebben eerst inwoners gevraagd om een vragenlijst in te vullen,” vertelt Muijzers: “We zijn ons ervan bewust dat deze mensen niet representatief zijn, want deze mensen hebben zichzelf aangemeld, dus die zijn natuurlijk bovengemiddeld geïnteresseerd. Maar het zegt toch wel iets. Daarna hebben we met groepen mensen online verder van gedachten gewisseld. Dat het online was, gaf een mooie bijkomstigheid dat je andere mensen te spreken kreeg dan meestal op dit soort bijeenkomsten, bijvoorbeeld ouders die normaal niet zouden komen omdat ze geen oppas hadden.” De scheidingsbereidheid bleek hoog te zijn. In sommige wijken tot wel 90%, dus dat is best hoog. Wat uit het rapport vooral naar voren kwam, was het gebrek aan voorlichting vanuit de gemeente. Veel deelnemers wisten eigenlijk niet goed waarop ze ja of nee moesten zeggen. Ook gaf men aan dat in het algemeen de voorlichting vanuit de gemeente niet voldoende is over welke afvalsoort waar hoort. Verder geeft men aan dat naast geplaatst afval sneller verwijderd moet worden, afval trekt afval aan. Over het legen van de restafval container één keer per vier weken is men totaal niet te spreken. Muijzers: “Ik denk dat de vraagstelling te ingewikkeld is op deze manier. Als men het op één onderdeel niet eens is stemt men tegen.”

Diftar
Dit laatste bevestigt ook Margot Kraneveldt van de PvdA. Haar partij is tegenstander van het voorgestelde beleid. “We zijn voorstander van betere scheiding. Het is echt van belang dat er een betere bewustwording komt van de hoeveelheid afval die men produceert. Behalve bij plastic is er ook bij GFT nog heel wat winst te behalen. De reden dat wij tegen zijn is vanwege Diftar, dat men moet betalen voor restafval. Wij denken dat het te ingewikkeld is en tot afvaldumping zal leiden. Bovendien zijn mensen die incontinentiemateriaal of babyluiers gebruiken extra de klos.” Ook de PvdA houdt een enquête, die op dit moment nog loopt, maar er is een tussenbalans opgemaakt: 61,3% is voor bronscheiding van afval. 57% wil geen extra bak voor PBD afval, maar loopt liever wat verder. 77,2% vindt één keer per vier weken restafval ophalen te weinig. 65% is tegen het betalen voor ophalen van grofvuil. 78,87% is tegen Diftar. Daaruit komt voort dat 80,75% nee gaat zeggen op het referendum.

Top vijf gemeenten
Peter Vergers is inwoner van Zoetermeer en voormalig raadslid. Hij heeft al jaren een interesse in afvalscheiding en verdiepte zich in alle ins en outs. “Eigenlijk begon dit hele verhaal al in 2000,” weet hij. “Toen voerde Zoetermeer Diftar in, maar twee jaar later was het weer van de baan. En nu zijn wij één van de laatsten. Wij zijn nummer 303 van de 335 gemeenten in Nederland qua hoeveelheid restafval. De top vijf gemeentes produceren onder de 100 kilo per persoon. Voor mij was het interessant om te kijken hoe zij dat voor elkaar krijgen. Noem het maar een hobby, ik heb me erin verdiept, gewoon omdat ik het leuk vond.” Er zijn veel misverstanden over afvalscheiding volgens Vergers. Eén ervan is dat Diftar duur is. Dat is volgens hem niet zo. “Het blijkt bij de gemeentes die het al hanteren dat je juist goedkoper uit bent.” Vergers sprak met beleidsambtenaren van de betreffende gemeentes en daaruit komen een paar belangrijke randvoorwaarden om succesvol te zijn: “alles dat stinkt moet adequaat opgehaald worden, zoals etensresten en luiers. Dat moet je eerst oplossen voor je eraan begint. Verder mag de ophaalfrequentie maximaal op twee weken zitten. Diftar helpt om de hoeveelheid te verminderen en wat de succesvolste gemeentes allemaal doen is gebruik maken van doorzichtige plastic zakken voor plastic afval, dan zie je het namelijk aan de buitenkant als er wat verkeerds in zit. Op youtube  is een film te zien waarin Vergers zijn bevindingen toelicht. Ook is een boekje van zijn hand verschenen genaamd ‘Afval of Grondstof’. Dit kunt bestellen via vergerspeter@gmail.com voor €3,00. De opbrengst gaat naar Oekraïne.

100 kilo
Maar hoe haalbaar is die honderd kilo nou eigenlijk? We gluurden bij buurgemeente Pijnacker-Nootdorp, waar men sinds 2017 wijk voor wijk overgaat op bronscheiding. In oktober 2021 waren nagenoeg alle wijken overgegaan. In de eerste zeven maanden van 2021 werd 107 kilo restafval per persoon opgehaald, dat is omgerekend 183 kilo per jaar. Het scheiden van PBD, daar PMD genoemd, blijkt lastig, zo wordt er drie kilo PMD per inwoner afgekeurd. Volgens bewonerscomité De Omgekeerde Wereld van Avalex, die actief was in Delfgauw, komt dit vooral door gebrek aan communicatie. Zo weten veel mensen nog steeds niet precies wat wel en niet bij het PMD mag. Hun advies is om daar veel aandacht aan te besteden.