Thema-avond dementievriendelijke gemeente goed bezocht
ActueelIs Pijnacker-Nootdorp een dementievriendelijke gemeente of kunnen we dat worden? Die vraag bleek niet makkelijk te beantwoorden tijdens de thema-avond dementievriendelijke gemeente die woensdagavond 12 oktober werd georganiseerd door de regionale afdeling van Alzheimer Nederland in de Ontmoetingskerk in Pijnacker. Sprekers waren Jos de Blok, directeur Buurtzorg, Dirk Wolbers van zorgverzekeraar DSW en zorgwethouder Hanneke van de Gevel.
Door Annemarie de Vries
Dat het onderwerp leeft, bleek wel uit de grote opkomst. De zaal in de Ontmoetingskerk was nagenoeg vol. In de zaal bevond zich een gemêleerd gezelschap van zorgverleners, mantelzorgers en lokale politici in diverse leeftijden. Bert van de Lende, voorzitter van Alzheimer Nederland leidde de avond in en kwam met een aantal niet vrolijk stemmende feiten.
In 2015 werd door een wetswijziging een groot deel van de intramurale zorg gesloten. Hierdoor kwamen zo’n 85.000 verzorgingshuis plaatsen te vervallen, 33.000 werknemers verlieten de zorg. De verantwoording voor langdurige zorg verschoof naar de gemeentes. De motivatie hiervoor was dat mensen liever langer thuis blijven wonen en dat de gemeente dichterbij staat, dus beter weet wat er nodig is.
Intussen is de situatie veranderd. Anno 2022 kampen we met een woningtekort en een personeelstekort, met name in de zorg. Hierdoor blijven ouderen vaak te lang in een ongeschikte woning wonen. Voor de nabije toekomst is de verwachting dat er minder mantelzorg beschikbaar is, doordat mensen langer moeten werken en door vergrijzing. Het aantal mensen met dementie zal verdubbelen. Om deze reden is er een nieuw zorg-akkoord gesloten, belangrijke pijler hierin is dat er geen uitbreiding van het aantal verpleeghuisplaatsen komt. “Wat we hebben, moet genoeg zijn,” volgens verantwoordelijk minister Conny Helder. “Hoe gaan we het dan doen?” vraagt van der Lende aan de aanwezige sprekers.
Jos de Blok, directeur Buurtzorg is van oorsprong wijkverpleegkundige bij het toenmalige Zilveren Kruis. Hij pleit voor een terugkeer naar hoe het in de jaren ’80 ging: kortere lijntjes en minder administratie. “Ik ging bij de mensen langs, verleende zorg en bekeek wat het probleem was en besprak dat met familie en zorginstanties. Als je zelf de zorgverlener bent heb je een goed beeld van wat er nodig is. Tegenwoordig hebben we daarvoor een case-manager.” De Blok is van mening dat als dementie een normaler onderdeel van de samenleving was, de zorg een stuk makkelijker op te lossen zou zijn. “Sociale contacten zijn erg belangrijk,” legt hij uit. “De visie van Buurtzorg is: Er moet voldoende kennis van de mate van dementie zijn door het contact in de dagelijkse praktijk, een sociale benadering is belangrijk, de buurt werkt als bescherming, dagelijks leven als uitgangspunt dus niet alle 80 plussers bij elkaar zetten apart van de anderen, voldoende beleving van kunst en cultuur. Mensen zijn niet hun ziekte!” meent de Blok. “Je moet voorzichtig zijn met specialiseren en er zou veel meer aandacht voor preventie van ziektes en ongevallen moeten zijn.” Op dit moment is het in Nederland zo geregeld dat preventie veel minder lucratief is dan verzorging, veel commerciële partijen hebben belang bij de zorg, volgens de Blok.
Dirk Wolters van zorgverzekeraar DSW ziet het anders. Volgens Wolters hadden verzorgingshuizen nooit afgeschaft moeten worden. Hij snapt ook niet zo goed waarom de minister geen uitbreiding verpleeghuisplaatsen wil. “We krijgen te maken met een dubbele vergrijzing, een complexere zorgvraag en een tekort aan verpleeghuisplaatsen, mantelzorgers staan onder druk.” Maar niet alles is zorg,” concludeert hij ook, “veel is ook eenzaamheid, mensen willen een stukje aandacht en hun verhaal kwijt, daarvoor hoef je geen zorgwerker te zijn.”
Dubbele vergrijzing houdt in dat er niet alleen steeds meer ouderen komen, maar ook dat de gemiddelde leeftijd van de hele bevolking steeds hoger komt te liggen. In 2012 hadden we 2,7 miljoen 65 plussers, in 2041 ongeveer 4,7 miljoen.
Ook kan de zorg stukken efficiënter geregeld volgens Wolters. Hij ziet daarin een rol voor de zorgverzekeraars. “Er zou veel meer uitwisseling van kennis tussen organisaties moeten zijn. Nu vindt iedereen opnieuw het wiel uit.” Daarnaast is het voor de patiënt en zijn omgeving niet te snappen waar ze voor wat moeten zijn: “Je hebt de WMO, dat ligt bij de gemeente, de WLZ (wet langdurige zorg) dat ligt bij het zorgkantoor en de zorgverzekeringswet via de zorgverzekeraar. Er moet gewoon één loket komen voor de zorgvrager. Dan zoeken de instanties het daarna onderling maar uit.”
Wethouder Hanneke van de Gevel herkent veel in het verhaal van Jos de Blok, omdat zij als verpleegkundige is begonnen. Ook zij verbaast zich hoe dingen zijn veranderd en niet altijd ten goede. In Pijnacker-Nootdorp speelt dezelfde problematiek als landelijk. “We zien een enorme toename in 65-plussers en een afname van mantelzorgers. Waar wij naar kijken is hoe we deze mantelzorgers kunnen ontlasten. Alle huizen in Pijnacker worden nu levensloopbestendig gebouwd. Ook kijken we naar tussenvormen van zorg. Een volledige opname is niet altijd nodig, maar een weekendopname of parttime opname ontlast ook de mantelzorger.” Ook van de Gevel benadrukt het belang van sociaal contact. “Je zou kunnen denken dat als je een nieuwe flat bouwt, dat het standaard wordt dat daar een centrale ontmoetingsruimte is.” In Pijnacker-Nootdorp wordt op dit moment al veel gedaan voor de ouderen. Wat in onze gemeente al gedaan wordt: praktijkondersteuners ouderen bij huisartsen, een kerngroep van zorgambtenaren, drempelvrije looproutes, bankjes langs wandelroutes, de kwiekroute in Delfgauw die in alle kernen moet komen, beweegcoaches die wandelen met ouderen en zitvolleybal organiseren. Volgens van de Gevel is beweging erg belangrijk in het kader van preventie, vandaar dat daar veel aandacht voor is.
De bijeenkomst wordt afgesloten met een panelgesprek, waarbij vragen gesteld kunnen worden. Duidelijk is dat de zaal somber gestemd is over het afnemen van de professionele zorgverlening. Vooral het ontbreken van nachtelijke ondersteuning breekt op. Mensen met dementie worden vaak ’s nachts onrustig. Elk half uur je bed uit moeten is voor veel mantelzorgers aan de orde van de dag. Van de Gevel en de Blok herkennen dit. Van de Gevel: “Er zouden veel meer mensen moeten zijn die ’s nachts werken.” Volgens de Blok is dat juist in de afgelopen jaren enorm afgebouwd. Van de Gevel geeft advies om te zorgen dat de patiënt overdag moe wordt. Volgens een mantelzorger in het publiek lost dat het niet op: “het is de ziekte die het veroorzaakt.” Ook voorzitter van de Lende herkent dit: ‘Je slaapt een half uur, drie kwartier en dan ben je weer wakker. Soms gaan ze middenin de nacht naar buiten. Je kunt niet verwachten dat de buurvrouw je partner elke nacht terugbrengt.”
Een ander probleem is de administratieve last. Dit kost veel tijd die van het echte zorg verlenen af gaat. Alle panelleden vragen zich af of we niet te ver door geslagen zijn. Wolbers: “Je kunt niet alles voorkomen. Een verzwakte oudere valt helaas wel eens. Als dat thuis gebeurt is er niks aan de hand, gebeurt het in een verpleeghuis, dan krijgen we Kamervragen. We moeten accepteren dat we niet alles kunnen voorkomen.” De Blok en van de Gevel zijn het hiermee eens, ook uit de zaal klinken instemmende geluiden.”
Al met al was het een fijne bijeenkomst voor bezoekers en sprekers, die zeer gewaardeerd werd. Er zijn veel problemen te verwachten in de toekomst, maar deze gelegenheden om met elkaar van gedachten te wisselen en te ontmoeten zijn belangrijk om te kijken hoe het beter kan. Goed om te zien dat de wil er bij alle partijen zeker is.
Collectanten gevraagd!
Wist u dat 1 op de 5 mensen dementie krijgt? Onderzoek is hard nodig. Daarom is er in de week van 7 tot en met 12 november de jaarlijkse huis-aan-huis-collecte.
Kunt u helpen? Meld u dan voor Pijnacker/Delfgauw aan bij Daniëlle Janssen 06 2855 8500 en voor Nootdorp bij Odette Groenheide 06 1064 5970. Voor meer informatie kunt u tevens terecht op alzheimer-nederland.nl.
